Τοξόπλασμα στις γάτες και τους ανθρώπους. Κινδυνεύετε να αποβάλλετε αν έχετε γάτα στο σπίτι όταν είστε έγκυος;

Για πολλά χρόνια συντηρούταν ο μύθος ότι όταν μια γυναίκα είναι έγκυος και έχει γάτα στο σπίτι κινδυνεύει να κολλήσει τοξοπλάσμωση και να αποβάλλει. Αυτή η λανθασμένη αντίληψη δημιούργησε πολλά προβλήματα, τόσο στους γάτους, που αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, όσο και στους κηδεμόνες τους, που έμπαιναν μπροστά σε ένα εκβιαστικό δίλημμα: να διαλέξουν ανάμεσα στο αγαπημένο τους κατοικίδιο και το μωρό που περίμεναν.

Τι ισχύει όμως στην πραγματικότητα; Κινδυνεύουμε να κολλήσουμε τοξοπλάσμωση από τους γάτους μας;

Τι είναι η τοξοπλάσμωση και πώς μολύνονται οι γάτες;

Η τοξοπλάσμωση είναι μια ασθένεια που εμφανίζεται τόσο στα ζώα όσο και στους ανθρώπους. Προκαλείται από το Toxoplasma gondii, ένα πρωτόζωο. Οι γάτες μολύνονται είτε από το στόμα, τρώγοντας τον μικροοργανισμό (π.χ. κυνηγώντας και τρώγοντας ποντίκια που περιέχουν κύστεις του τοξοπλάσματος, τρώγοντας ωμό κρέας), είτε μέσω του πλακούντα (από τη μολυσμένη μητέρα μεταδίδεται στα έμβρυα-γατάκια).

Η τοξοπλάσμωση σπάνια δημιουργεί προβλήματα υγείας στις γάτες. Ωστόσο, επειδή οι γάτες είναι ο τελικός ξενιστής του παρασίτου, όταν μολυνθούν ελευθερώνουν μεγάλο αριθμό ωοκύστεων του τοξοπλάσματος με τα κόπρανά τους, μολύνοντας το περιβάλλον (π.χ. το έδαφος, το νερό, τα λαχανικά, κλπ.

Οι ωοκύστεις που βρίσκονται στα κόπρανα της γάτας δεν είναι ώριμες και δεν μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο ή άλλο είδος ζώου. Ωστόσο, εφόσον παραμείνουν στο περιβάλλον 1-5 ημέρες, οι ωοκύστεις αυτές ωριμάζουν και γίνονται μολυσματικές. Πλέον, εφόσον προσληφθούν από τον άνθρωπο ή διάφορα είδη ζώων (π.χ. αιγοπρόβατα, αγελάδες, κλπ) μπορούν να τους μολύνουν.

Η αποβολή των ωοκύστεων με τα κόπρανα διαρκεί από 2 έως 3 εβδομάδες, καθώς 2-3 εβδομάδες μετά τη μόλυνση, ενεργοποιείται το ανοσοποιητικό σύστημα του ζώου και σταματάει ο πολλαπλασιασμός του παρασίτου. Μόνο σε περίπτωση που για κάποιο λόγο το ανοσοποιητικό σύστημα της γάτας κατασταλεί, ξαναρχίζει ο σχηματισμός νέων κύστεων. Ωστόσο, οι ωοκύστεις που έχουν αποβληθεί δεν πεθαίνουν εύκολα, ιδιαίτερα στις κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες της Ελλάδας και της Κύπρου ευνοούν την επιβίωσή των ωοκύστεων για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Συνήθως πώς μολύνονται οι άνθρωποι από τοξόπλασμα;

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η γάτα δεν είναι η μόνη πηγή μόλυνσης για εμάς. Μπορούμε να μολυνθούμε από το τοξόπλασμα και από άλλες πηγές, όπως τα λαχανικά τα οποία δεν έχουν πλυθεί σωστά, αλλά και κρέας που δεν έχει ψηθεί επαρκώς.

Οι άνθρωποι συνηθέστερα προσβάλλονται από την ασθένεια ύστερα από κατανάλωση άψητου ή μη καλά ψημένου κρέατος, το οποίο περιέχει τοξόπλασμα (ωοκύστεις του παρασίτου). Μια άλλη, λιγότερο συχνή μέθοδος μόλυνσης είναι μέσω άμεσης κατάποσης μολυσματικών ωοκύστεων, είτε τρώγοντας ωμές σαλάτες που έχουν μολυνθεί από κόπρανα γάτας που έχει τοξοπλάσμωση, είτε ακουμπώντας με τα χέρια μας μολυσμένα υλικά, π.χ. χώμα στον κήπο, αμμοδόχο, κλπ. Τέλος, αν μια μητέρα νοσήσει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί να μεταδόσει κάθετα (δηλαδή μέσω του πλακούντα) τη μόλυνση στο έμβρυο που κυοφορεί.

Γενικά, δύο ομάδες ατόμων βρίσκονται κατά κύριο λόγο σε υψηλό κίνδυνο για την τοξοπλάσμωση: έμβρυα, των οποίων οι μητέρες μολύνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και άτομα με ανοσοκαταστολή.

Η επαφή με μια γάτα αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης των ανθρώπων από τοξόπλασμα;

Οι έρευνες δείχνουν ότι το να έχεις γάτα στο σπίτι ή να έρχεσαι σε επαφή με γάτες δεν αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης από το τοξόπλασμα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που να δικαιολογούν τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών:

• Είναι απίθανο να εκτεθείτε στο παράσιτο αγγίζοντας μια μολυσμένη γάτα, επειδή συνήθως δεν φέρουν το παράσιτο στο τρίχωμά τους. Είναι επίσης απίθανο να μολυνθείτε αν σας δαγκώσει ή σας γρατσουνίσει η γάτα σας.
• Οι κτηνίατροι που εργάζονται με γάτες δεν έχουν περισσότερες πιθανότητες να μολυνθούν από τοξόπλασμα από τον γενικό πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που δεν έρχονται σε επαφή με γάτες.
• Συνήθως μια γάτα εκκρίνει μόνο την ωοκύστη όταν εκτίθεται για πρώτη φορά στο τοξόπλασμα και αυτό συνεχίζεται για δύο μόνο εβδομάδες.
• Τα ζώα που ζουν και εκτός σπιτιού εκτίθενται συχνά στην ασθένεια ως γατάκια και ως εκ τούτου είναι λιγότερο πιθανό να μεταδώσουν τη μόλυνση καθώς μεγαλώνουν.
• Επειδή οι ωοκύστεις γίνονται μολυσματικές μόνο μετά από παραμονή στα κόπρανα για μία έως πέντε ημέρες, η έκθεση στην ασθένεια είναι απίθανο όσο καθαρίζετε καθημερινά το δοχείο με την άμμο της γάτας σας.
• Δεδομένου ότι οι ωοκύστεις μεταδίδονται με κατάποση, προκειμένου μια γυναίκα να εμφανίσει τοξοπλάσμωση, θα πρέπει να έρθει σε επαφή με μολυσμένα κόπρανα στο δοχείο της άμμου και στη συνέχεια, χωρίς να πλύνει τα χέρια της, να αγγίξει το στόμα της ή να καταπιεί με άλλο τρόπο μια μολυσμένη ωοκύστη.

Τι πρέπει να κάνετε για να μην κολλήσετε τοξόπλασμα;

Αν και είναι σχεδόν απίθανο να κολλήσετε τοξοπλάσμωση από τις γάτες σας, ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος μόλυνσής σας με άλλους τρόπους. Για αυτό, ιδιαίτερα αν είστε έγκυος ή αν ανήκετε στην ομάδα των ατόμων με ανοσοκαταστολή, καλό θα είναι να παίρνετε κάποια μέτρα, για να μειώσετε στο ελάχιστο τον κίνδυνο εμφάνισης τοξοπλάσμωσης. Τι μπορείτε να κάνετε;

• Αποφύγετε να τρώτε ωμό ή μη καλά μαγειρεμένο κρέας. Πάντα να μαγειρεύετε το ωμό κρέας και τα ωμά κρεατοσκευάσματα τουλάχιστον στους 66^οC για κάποια ώρα.
• Ιδιαίτερα αν είστε έγκυος, φορέστε γάντια όταν χειρίζεστε ωμό κρέας. Πλύντε καλά τα χέρια σας και όλα τα σκεύη που ήρθαν σε επαφή με το κρέας όταν τελειώσετε.
• Πλένετε σχολαστικά τα λαχανικά που θα καταναλώσετε ωμά σε σαλάτες ή άλλες παρασκευές.
• Φορέστε γάντια όταν ασχολείστε με τον κήπο σας και πλένετε καλά τα χέρια σας με σαπούνι και ζεστό νερό όταν τελειώνετε.
• Καθαρίζετε καθημερινά το δοχείο της άμμου από τα κόπρανα της γάτας σας (σε περίπτωση που είστε έγκυος φορέστε οπωσδήποτε γάντια ή αν μπορείτε αναθέστε την εργασία αυτή σε κάποιο άλλο άτομο του σπιτιού).
• Αν έχετε εξωτερικές αμμοδόχους ως παιχνίδι για τα παιδιά σας, κρατήστε τες πάντα σκεπασμένες όταν δεν χρησιμοποιούνται.

Συνοψίζοντας

Είναι ασφαλές να κρατήσετε τις γάτες σας, ακόμα και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας!

Συνεχίστε να τις αγαπάτε και προετοιμαστείτε μαζί τους να υποδεχτείτε το νέο μέλος της οικογένειας!